Na witrynie internetowej Powiatu Legionowskiego z okazji 65 rocznicy wybuchu II Wojny Światowej przybliżamy wszystkim Państwu krótki rys historyczny walk narodowo-wyzwoleńczych prowadzonych przez funckcjonujące na terenie Powiatu organizacje zbrojne.
Lata 1939 – 1945 były okresem zmagań wolnościowych miejscowego społeczeństwa. Obok udziału mieszkańców w wielu wrześniowych bitwach obronnych, tu na miejscu zorganizowano wojskowe szpitale polowe dla rannych żołnierzy Wojska Polskiego i zapewniono pełne ich działanie. Na przedpolach obecnego miasta Legionowo miały miejsce działania obronne miejscowych organizacji paramilitarnych. W odwecie hitlerowcy po wkroczeniu dokonali branki około ośmiuset mężczyzn, kierując ich do robót przymusowych w Prusach Wschodnich. Po klęsce wrześniowej okupant nasilił działania eksterminacyjne. Na terenie Legionowa i okolic najważniejszymi organizacjami były:
- Związek Walki Zbrojnej,
- Związek Czynu Zbrojnego,
- Służba Zwycięstwu Polski,
- Komenda Obrońców Polski,
- Związek Syndykalistów Polskich,
W podziemiu działał również Związek Harcerstwa Polskiego, zakonspirowany pod kryptonimem „ Szare Szeregi ”. W ramach VII obwodu „ Obroża ” został utworzony I Rejon, z siedzibą dowództwa w Legionowie. Pod względem administracyjnym I Rejon podzielony był na trzy gminy, których zarządy miały swoje siedziby w Legionowie, Jabłonnie i Nieporęcie. Bardzo silne wpływy miała również Armia Krajowa. Uczestniczyli w niej ludzie ze wszystkich środowisk społecznych. Obok zawodowych wojskowych występowali nauczyciele, rolnicy, robotnicy miejscowych zakładów, rzemieślnicy, pracownicy umysłowi oraz młodzież. Wszyscy oni stanowili zaplecze armii w walce z okupantem. Obok akcji określanej kryptonimem „ Burza ” AK prowadziła przez cały okres działalności walkę bieżącą. Walka ta obejmowała wielokierunkowe akcje samoobrony społeczeństwa przeciwko najeźdźcy. Były to działania przeciwko administracji i propagandzie, akty sabotażowo – dywersyjne w przemyśle i komunikacji, akcje przeciwko funkcjonariuszom i konfidentom. Rok 1944 kiedy ofensywa wojsk hitlerowskich wkroczyła na tereny naszego kraju był bardzo sądny. W warunkach zbliżającego się frontu niemiecko – sowieckiego wybuchło Powstanie Warszawskie. W dniach od 1 do 4 sierpnia oddziały I Rejonu toczyły walki z nieprzyjacielem w rejonie Legionowa, Zegrza, Lasów Nieporęckich. Znacząca przewaga wojsk nieprzyjacielskich zmusiła władze AK do zmiany taktyki walki. Część oddziałów zdemobilizowano, a pozostałe przyjęły taktykę walk partyzanckich. Pod koniec października wkroczyły do Legionowa wojska sowieckie. W listopadzie 1944 roku nastąpiły liczne aresztowania mieszkańców przez wojska NKWD. Wśród uwięzionych było kilkudziesięciu żołnierzy AK. Wszyscy zatrzymani zostali deportowani do obozów przejściowych i do karnych obozów pracy ( gułagi ) na terenach ZSRR. W całym kraju służby bezpieczeństwa inwigilowały społeczeństwo . W styczniu 1945 r. nastąpiło rozwiązanie AK. Pamięć o tych czasach przypominają cmentarze poległych, pomniki oraz tablice epitafijne.
