Rokrocznie 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – poświęcony tym, którzy po 1945 roku postanowili kontynuować walkę o niepodległą Polskę, która wtedy znalazła się pod kontrolą ZSRR. Wielu z tych niezłomnych zginęło z rąk rosyjskich funkcjonariuszy NKWD i podległego im PRL-owskiego aparatu bezpieczeństwa.
Wśród kombatantów, którzy związani są lub byli z powiatem legionowskim, są żołnierze, którzy po 1945 roku postanowili kontynuować walkę o suwerenną Polskę. Byli też tacy, którzy nie mieli wyboru – zaraz po wkroczeniu Armii Czerwonej zostali aresztowani i poddani brutalnemu śledztwu. W Legionowie rosyjskie NKWD natychmiast po zajęciu miasta przejęło okupacyjną siedzibę gestapo. Cele w budynku przy ul. Batorego znów zapełniły się polskimi patriotami. W okresie stalinizmu jakikolwiek związek z Armią Krajową i strukturami podległymi legalnemu polskiemu rządowi z siedzibą w Londynie groził śmiercią. Po odwilży sytuacja nieco się poprawiła, ale członkowie podziemia niepodległościowego byli konsekwentnie dyskryminowani właściwie na każdej płaszczyźnie życia publicznego. Byli kierowani do prac znacznie odbiegających od ich kwalifikacji zawodowych, mieli problemy ze znalezieniem mieszkania, ich dzieci miały utrudniony proces edukacji.
Przykładem tragicznych losów związanego z powiatem legionowskim żołnierza wyklętego jest historia śp. por. Ryszarda Gubały ps. „Skóra”. Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. - ranny w jej trakcie, bił się w powstaniu warszawskim – od początku aż do jego zakończenia, zdradzony przez przyjaciela poddany został brutalnemu śledztwu, zwolniony z więzienia uczestniczył w okolicy północno-zachodniej granicy w przerzucie kurierów, zdemaskowany ukrywał się, ujawnił się po tzw. politycznej odwilży.
