W trakcie prac nad nowelizacją ustawy o pracownikach samorządowych posłowie zaproponowali dodatkowe dwa ograniczenia - obok zakazu pełnienia funkcji przez osoby skazane.
Posłowie chcą wprowadzić zasadę dokonywania okresowej oceny kwalifikacyjnej w odniesieniu do wszystkich pracowników (obecnie ocena kwalifikacyjna dotyczy tylko pracowników mianowanych) oraz zasadę zakazu wykonywania zajęć, które pozostają w sprzeczności z obowiązkami pracownika.
Na prośbę posłów sejmowe Biuro Legislacji sprawdziło czy podobne uregulowania istnieją w innych krajach europejskich.
Irlandia. Zgodnie z informacjami z Biura Legislacji w irlandzkim prawodawstwie nie ma oddzielnej ustawy regulującej zatrudnianie pracowników samorządowych. Ta materia opisana jest w ustawie ustrojowej samorządu – Local Government Act z 2001 roku. Zgodnie z nią urzędy lokalne powinny mieć wewnętrzny kodeks zachowania, który wchodzi w skład warunków zatrudnienia. W Irlandii istnieją przede wszystkim dwa zakazy dotyczące pracowników administracji szczebla lokalnego.
Takie osoby nie mogą: podejmować zajęcia zarobkowego, które negatywnie wpłynie na pogorszenie wykonywanie obowiązków pracownika oraz podejmować jakiegokolwiek zajęcia, które mogłoby być sprzeczne z interesem władzy lokalnej lub niezgodne z wypełnianiem obowiązków pracownika. W przypadku naruszenia tych zakazów władza lokalna stosuje właściwe środki dyscyplinarne, włącznie z możliwością zawieszenia w wykonywaniu pracy z jednoczesnym pozbawieniem wynagrodzenia. Obowiązuje też zasada ogólna, że członek władz lokalnych nie może być zatrudniany przez władzę lokalną.
W przepisach prawa irlandzkiego nie ma natomiast rozwiązań, które wprowadzałyby zasadę dokonywania okresowych ocen kwalifikacyjnych pracowników samorządowych.
Wielka Brytania. W tym kraju nie występuje ani bezpośrednio wyrażony zakaz konkurencji, ani wymóg przeprowadzania okresowych ocen kwalifikacyjnych pracowników samorządowych. W zaproponowanym przez rząd Tonego Blaira projekcie kodeksu postępowania pracowników władz lokalnych istnieje jedynie ogólnikowy zapis o unikaniu konfliktu interesów prywatnych z obowiązkami służbowymi. Podobnie jak w Irlandii wszelkie przypadki naruszenia kodeksu przez pracownika mają być traktowane w ten sam sposób jak inne naruszenia postanowień umowy o pracę lub zasad i warunków zatrudnienia.
Francja. W V Republice pracowników administracji lokalnej obowiązują te same uregulowania, które dotyczą wszystkich innych funkcjonariuszy publicznych. Zgodnie z nimi urzędnik nie może wykonywać dodatkowo żadnej przynoszącej dochód działalności prywatnej bez względu na jej charakter. Dotyczy to pracowników zatrudnionych na pełnym etacie. W przypadku urzędników zatrudnianych w mniejszym wymiarze godzin mogą oni wykonywać dodatkowe zatrudnienie na warunkach określonych w dekrecie Rady Stanu – najwyższego organu administracyjno-sądowego państwa.
Także we Francji nie ma wyraźnego obowiązku przeprowadzania okresowych ocen kwalifikacji pracowników. Przepisy prawa francuskiego wprowadzają natomiast dość rygorystyczne postanowienia dotyczące obsadzania stanowisk w administracji (także samorządowej). Zgodnie z tymi przepisami urzędnicy samorządowi podzieleni są na kilka kategorii, przy czym w stosunku do każdej kategorii stosuje się odrębne uregulowania przy naborze i awansach.
Niemcy. Niemieckie prawo wyróżnia trzy podstawowe kategorie osób zatrudnionych w administracji publicznej, w tym także samorządowej: urzędnicy państwowi, pracownicy merytoryczni oraz pracownicy fizyczni. Każdej z grup dotyczą odrębne przepisy, ale wszystkie wchodzą w skład niemieckiego korpusu służby cywilnej.
W przypadku urzędników obowiązuje zasada, że bez zgody przełożonego funkcjonariusz publiczny nie może wykonywać żadnej działalności zarobkowej. Przełożony ma prawo takie zgody nie udzielić w sytuacji, gdy dodatkowa praca absorbowałyby urzędnika w stopniu poważnie utrudniającym pełnienie przez niego obowiązków służbowych, stałaby w sprzeczności z jego służbowymi obowiązkami, mogłyby wywoływać podejrzenie o stronniczość i interesowność lub godziłaby w dobre imię służby publicznej.
W dziedzinie podejmowania dodatkowej działalności prawo regulujące status pozostałych dwóch grup odsyła do rozwiązań dotyczących urzędników. Także w niemieckim prawodawstwie nie ma zapisów dotyczących obowiązków przeprowadzania okresowych kontroli kwalifikacji pracowników.
Daniel Pawluczuk
Polska Agencja Prasowa
