15 marca przypada Światowy Dzień Praw Konsumenta. Obchodzony jest w wielu krajach pod różnymi hasłami, ale cel jest wspólny: uświadomienie, że odpowiedni poziom ochrony konsumenta przyczynia się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa i sprawiedliwości w społeczeństwie.
Światowy Dzień Praw Konsumenta to dzień nas wszystkich, bo wszyscy jesteśmy konsumentami. Organizacje konsumenckie na całym świecie szczególnie w tym dniu wspólnym głosem przypominają, że jesteśmy, jako konsumenci, ważni i nasz głos musi być słyszany, a nasze prawa przestrzegane. Bez konsumenta, mającego zaufanie do funkcjonowania rynku, uczciwości i rzetelności przedsiębiorcy, konsumenta zadowolonego z towarów i usług, za które płaci, nie ma rozwoju gospodarki.
Korzenie ruchu konsumenckiego sięgają gwałtownych procesów uprzemysłowienia z drugiej połowy XIX w. Pierwsza na świecie organizacja konsumencka – Liga Konsumentów (Consumers League) - powstała w Nowym Jorku w 1891 r. Rozpoczęła swoją działalność od propagowania sklepów, które miały dogodne dla konsumentów godziny pracy i odpowiednie warunki sanitarne. Wkrótce jej idee przejęły szybko powstające ligi w innych miastach Stanów Zjednoczonych. W 1899 r. stworzyły one Narodową Ligę Konsumentów (National Consumers League) - pierwszą na świecie organizację konsumencką ogólnokrajową. Pierwszy na świecie akt prawny dotyczący ochrony interesów został uchwalony w 1902 r. w Stanach Zjednoczonych. Była to ustawa o czystości żywności i lekarstw (Pure Food and Drugs Act).
W Europie, szczególnie w Wielkiej Brytanii i Francji, droga do ochrony konsumentów wiodła przez ruch spółdzielczy. Pierwsza brytyjska spółdzielnia konsumencka powstała w 1844 r. w Rochdale i była formą obrony ludności ubogiej przed nadużyciami producentów i dostawców. W 1903 r. było już prawie 1500 takich spółdzielni.
Światowy Dzień Praw Konsumenta uchwalono na pamiątkę wystąpienia prezydenta Johna F. Kennedy'ego, który 15 marca 1962 roku w Kongresie powiedział: Wszyscy, z definicji, jesteśmy konsumentami. Konsumenci stanowią największą grupę ekonomiczną w gospodarce, wpływającą oraz pozostającą pod wpływem prawie każdej publicznej i prywatnej decyzji ekonomicznej. Światowy Dzień Praw Konsumenta został ogłoszony w 1983 r. przez międzynarodową organizację związków konsumenckich - znaną pod nazwą Consumers International - skupiającą 240 organizacji i instytucji konsumenckich (w tym Federację Konsumentów) ze 120 krajów świata.
9 kwietnia 1985 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło jednomyślnie „Wytyczne w sprawie ochrony konsumenta.” Adresatami tego dokumentu są wszystkie rządy krajów członkowskich ONZ. To one mają określone obowiązki w stosunku do konsumentów - obywateli poszczególnych krajów. Wytyczne wskazują na wiele powinności rządów, do których należą m.in. popieranie wzrostu etyki producentów i sprzedawców, pomoc w zwalczaniu nieuczciwych praktyk biznesu dotykających konsumentów zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, ułatwianie rozwoju, niezależnego ruchu konsumenckiego, rozszerzanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów, popieranie takiego rozwoju gospodarczego, który zapewni konsumentom większy wybór towarów i usług przy niższych cenach. Aby te i inne cele mogły być realizowane, należy tworzyć, a następnie rozwijać silną politykę prokonsumencką, której elementami są:
• ochrona konsumentów przed wszelkim ryzykiem dla ich zdrowia i życia;
• promowanie i ochrona ekonomicznych interesów konsumentów;
• dostęp konsumentów do rzetelnej informacji pozwalającej im dokonywać racjonalnego wyboru zgodnie z indywidualnymi życzeniami i potrzebami;
• edukacja konsumencka;
• dostępność efektywnego załatwiania reklamacji i skarg;
• wolność zrzeszania się konsumentów w różnego rodzaju związkach i umożliwianie takim związkom prezentacji ich poglądów oraz opinii przed powstawaniem ważnych dla nich dokumentów i przy podejmowaniu decyzji ich dotyczących.
W Polsce postanowienia te uregulowane są w ustawie o Prawach Konsumenta z 30 maja 2014 roku. Na straży interesów konsumentów stoją rzecznicy konsumentów, którzy są obecni w naszym kraju od 1 stycznia 1999 r. Wtedy weszła w życie ustawa zmieniająca niektóre przepisy określające kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa. Od tego momentu samorządy powiatowe muszą powoływać powiatowych rzeczników konsumentów. Udzielają oni bezpłatnych porad w starostwach powiatowych w całej Polsce.
Źródło: federacja-kosumentow.org.pl
